Các ứng dụng blockchain vào bài toán thực tế

Blockchain là gì?

Ứng dụng bockchain đã vượt ra khỏi lĩnh vực tiền điện tử và bitcoin. Với khả năng tạo ra sự minh bạch và công bằng hơn đồng thời tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho các doanh nghiệp, công nghệ này đang tác động đến nhiều lĩnh vực khác nhau theo những cách khác nhau, từ cách thực thi hợp đồng đến các bài toán quản lý trong thực tế, giúp các hoạt động hiệu quả hơn.

Blockchain là một công nghệ trong đó toàn bộ dữ liệu được mã hóa thành các khối và nối với nhau tạo thành chuỗi dài. Mỗi khi có một thông tin hay một giao dịch mới phát sinh, thông tin cũ sẽ không bị mất đi mà thay vào đó là thông tin mới sẽ được lưu vào một khối (block) mới và gắn nối tiếp vào khối cũ tạo thành một chuỗi (chain).

Thông tin của blockchain không chỉ nằm trên một máy chủ duy nhất mà nó sẽ được tự động phân tán và sao lưu trên nhiều máy chủ khác nhau có kết nối với hệ thống blockchain, từ đó tất cả mọi người đều có thể nhìn thấy và kiểm tra được giao dịch của mình. Điều này ngăn cản việc chỉnh sửa hay gian lận, thông tin được đảm bảo an toàn và minh bạch.

Blockchain hiện đang là xu thế công nghệ của thời đại, đang được áp dụng rất nhiều ngành nghề và lĩnh vực khác nhau. Có những quốc gia hay doanh nghiệp lớn bỏ rất nhiều tiền và thời gian để đầu tư và nghiên cứu công nghệ blockchain bởi tính ứng dụng tĩnh tiễn cao và độ bảo mật tuyệt vời của nó

Các ứng dụng thực tiễn của blockchain

1. Sản xuất

Trong quá trình sản xuất, chúng ta cần một cuốn sổ cái để giám sát quy trình sản xuất, hàng tồn kho, phân phối, chất lượng, thông tin giao dịch… Blockchain sẽ thay một thiết bị thông minh cấp quyền quản lý hiệu quả nhằm gia tăng đáng kể năng suất cho các quy trình quản lý chuỗi cung ứng.

Đối với người tiêu dùng có thể kiểm tra thông tin sản phẩm đó có phải hàng chính hãng hay không sẽ ngăn chặn toàn bộ những sản phẩm nhái, hàng giả trên thị trường.

Một số ứng dụng của blockchain trong sản xuất: 

• Truy xuất nguồn gốc sản phẩm được sản xuất qua các khâu.
• Theo dõi nguồn cung cấp nguyên liệu sản xuất trong công nghiệp.
• Quản lý hàng tồn kho, kho bãi sản xuất.
• Theo dõi lịch trình sản xuất, số lượng hàng mua vào và bán ra.

2. Y tế

Trong thời đại công nghệ 4.0, các quốc gia trên thế giới cũng như Việt Nam đã đẩy mạnh triển khai số hoá thông tin trong quá trình quản lý dữ liệu, trong đó có lĩnh vực khám chữa bệnh. Blockchain được áp dụng để quản lý tài sản và lưu trữ thông tin về sức khỏe người bệnh, quản lý kho, đơn đặt hàng, thanh toán thuốc/vật tư y tế, thanh toán viện phí, v.v. Tuy có nhiều thiết bị thông minh để giám sát các dịch vụ này nhưng còn nhiều hạn chế về tính bảo mật thông tin cá nhân của bệnh nhân. Vì thế, Blockchain là một lựa chọn được ưu tiên.

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Y tế:

• Ứng dụng phát triển bao gồm theo dõi và quản lý bệnh lý (như thuốc thông minh, thiết bị đeo có thể đo các chỉ số về sức khỏe và đưa ra phản hồi) và tăng cường quản lý chất lượng.
• Quản lý chuỗi cung ứng thuốc, thiết bị y tế: Theo dõi đầu vào, nguồn gốc, hạn sử dụng của thuốc/vật tư y tế.
• Tăng cường tính minh bạch và tự động hóa trong các giao dịch khám chữa bệnh; xuất xứ xét nghiệm lâm sàng; quyền sở hữu dữ liệu sức khỏe của bệnh nhân.
• Tái sử dụng kết quả khám chữa bệnh của các cơ sở khám chữa bệnh.

3. Giáo dục

Blockchain ứng dụng vào giáo dục, thông tin lưu trữ trên chuỗi khối không chỉ là dữ liệu bảng điểm mà còn cả quá trình đào tạo, kinh nghiệm thực tế, lịch sử tuyển dụng của từng cá nhân. Tránh trường hợp các ứng viên gian lận trong quá trình xin cấp học bổng, thăng chức, khai man trình độ học vấn, kinh nghiệm làm việc, kỷ luật, v.v.

Không những thế, với tính năng hợp đồng thông minh, Blockchain còn cho phép thực thi tự động các điều khoản trong quy chế đào tạo, xử lý các trường hợp vi phạm quy chế, cải tiến những hạn chế trong quá trình giảng dạy nếu học viên có ý kiến phản hồi.

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Giáo dục:

• Theo dõi và lưu trữ bảng điểm và bằng cấp của sinh viên và thông tin của các đơn vị đào tạo.
• Xem xét cá nhân/ứng viên có phù hợp với công việc giảng dạy hay không, từ đó đưa ra quyết định mời cá nhân đó làm việc.
• Hệ thống quản lý mức độ đánh giá sự uy tín trong nghiên cứu khoa học.
• Ghi lại cơ sở dữ liệu bảo mật về dữ liệu học tập và điểm số cho các hệ thống học trực tuyến, đánh giá năng lực của một cá nhân dựa trên các yêu cầu tuyển sinh đầu vào.

4. Nông nghiệp

Chuỗi thực phẩm cần trở nên bền vững hơn để nâng cao lòng tin, sự trung thành của người tiêu dùng và chìa khoá để nâng cao lòng tin là truy xuất nguồn gốc hiệu quả. Hệ thống sổ cái phân tán sẽ hỗ trợ các nhà bán lẻ và người tiêu dùng lưu trữ thông tin giao dịch và tăng độ minh bạch của thông tin trong suốt dòng lưu chuyển của sản phẩm từ cơ sở sản xuất đến cơ sở chế biến đến nhà phân phối, các siêu thị, cửa hàng bán lẻ và cuối cùng là người tiêu dùng.

Các dữ liệu liên quan tới quản lý chất lượng, quản lý giá cả, quản lý tài chính, quản lý bán hàng đều có thể được tiếp tục cập nhật vào trong chuỗi blockchain.

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Nông nghiệp:

• Quản lý chuỗi cung ứng sản phẩm, chuỗi phân phối hàng tồn kho.
• Lưu trữ thông tin hàng hóa, quy trình chăm sóc, các tiêu chuẩn cho thực phẩm sạch.
• Truy xuất nguồn gốc, vòng đời sản xuất nông sản.

5. Dịch vụ tài chính & Ngân hàng

Với đặc thù ngành công nghiệp tài chính và ngân hàng dễ xảy ra tình trạng tập trung quyền lực, xâm phạm dữ liệu người dùng, tính bảo mật, do đó với công nghệ blockchain hiện nay sẽ giải quyết được những vấn đề này. Nhờ tính năng hợp đồng thông minh mà có thể bỏ qua khâu trung gian, giúp tiết kiệm chi phí, đẩy nhanh các giao dịch, hạn chế các rủi ro tài chính trong quá trình thanh toán, cải tiến các hệ thống quản lý thông tin công nghệ cũ…

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Tài chính & Ngân hàng: 

• Xác thực thông tin khách hàng, khả năng tín dụng: cho phép giao dịch ngay cả không có trung gian xác minh.
• Mạng lưới sẽ xác minh và thanh toán những giao dịch ngang hàng, công việc này được thực hiện liên tục nên sổ cái luôn được cập nhật.
• Quản lý rủi ro, hạn chế rủi ro trong thanh toán vì trục trặc kỹ thuật, vỡ nợ trước khi thanh toán giao dịch.
• Hệ thống quản lý thông minh: blockchain cho phép liên tục đổi mới, lặp lại và cải tiến, dựa trên sự đồng thuận trong mạng lưới.

6. Bán lẻ

Đối với các nhà bán lẻ, vấn đề nan giải nhất là quá trình phân phối hàng hoá, kho bãi cũng như quản lý thông tin sản phẩm số lượng lớn. Điều này cũng khá khó khăn khi lập các báo cáo tài chính, sai sót trong các hợp đồng, v.v. Blockchain được ứng dụng như một cuốn sổ cái ghi chép thông tin chính xác với tính bảo mật cao. Nó cho phép quản lý hồ sơ về từng mặt hàng, vị trí của nó, cách xử lý, mọi thiệt hại trong quá trình phân phối…

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Bán lẻ: 

• Theo dõi các mặt hàng sản xuất qua từng mã định danh lưu trên hệ thống Blockchain.
• Hợp đồng thông minh: khi có sự trao đổi hàng hóa giữa nhà sản xuất và công ty vận tải, cả hai đều đồng ý rằng mặt hàng đó đảm bảo chất lượng.
• Quản lý thông tin mặt hàng, thời gian vận chuyển, lưu kho, tồn kho.
• Hợp đồng thông minh trên blockchain chứa đựng các thỏa thuận giữa các thực thể này để quản lý dòng tiền của các giao dịch hoặc xử lý thiệt hại khi cần thiết

7. Thương mại điện tử

Theo nhiều chuyên gia, thị trường bán lẻ hiện nay đang dần chuyển qua hình thức thương mại trực tuyến đặc biệt là với sự phát triển của các sàn thương mại điện tử. Điều đó đặt ra vấn đề về tính bảo mật, quản lý chuỗi cung ứng, quá trình vận chuyển hàng hoá đến người tiêu dùng, chi phí từ cách làm truyền thống tạo nên nhiều rào cản giữa người tiêu dùng và nhà sản xuất.

Blockchain giải quyết vấn đề đó bằng các hợp đồng thông minh, tạo điều kiện cho các bên ký kết dễ dàng, liên kết với các doanh nghiệp đa quốc gia với chi phí tiết kiệm nhờ lược bỏ trung gian, giải pháp thanh toán cũng được gắn trực tiếp trên các website, sàn thương mại điện tử.

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Thương mại điện tử:

• Quản lý thông tin dữ liệu khách hàng.
• Theo dõi thông tin, tình trạng sản phẩm thông qua số serial, QR.
• Xây dựng hệ thống thanh toán và chấp nhận ví điện tử, khách hàng thân thiết, thẻ quà tặng, tri ân khách hàng….
• Vận hành và quản lý chuỗi cung ứng

8. Du lịch

Thông tin khách hàng được chuyển đổi từ nhiều hệ thống từ khâu lựa chọn đại lý, đặt vé xe, đặt phòng khách sạn đến các địa điểm thăm quan, do đó đòi hỏi tính ổn định và bảo mật cao. Bên cạnh đó chi phí giao dịch cũng là yếu tố được cân nhắc trong quá trình khai thác ngành dịch vụ không khói này. Blockchain tham gia giải quyết các vấn đề trên, thay thế hệ thống quản lý truyền thống nhiều trục trặc, sai sót.

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Du lịch: 

• Theo dõi hành lý, đặt phòng khách sạn, vé máy bay.
• Dịch vụ nhận dạng: Tiết kiệm thời gian cho quá trình check in tại các sân bay, khách sạn, địa điểm du lịch.
• Thanh toán đa dạng: Cho phép thanh toán đến từ nhiều ngân hàng toàn cầu, ví điện tử, tiền điện tử…
• Thông tin khách hàng thân thiết, khách VIP…

9. Truyền thông và viễn thông

Bằng cách triển khai các giải pháp blockchain trên nền tảng đám mây sẽ giúp các nhà cung cấp dịch vụ truyền thông tối ưu hóa các quy trình hiện có trong khi tăng cường bảo mật mạng, rà soát lại toàn bộ quy trình vận hành, các quy trình như chuyển vùng và quản lý danh tính trong mô hình kinh doanh của mình. Từ đó cải thiện và phát triển dịch vụ tốt hơn.

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Truyền thông và viễn thông:

• Phòng chống gian lận trong chuyển vùng: các thỏa thuận chuyển vùng giữa các nhà khai thác sẽ trở nên minh bạch, các nút được chỉ định có thể đóng vai trò là trình xác nhận (người khai thác) để xác minh từng giao dịch được phát trên mạng.
• Quản lý danh tính và xác thực: khách hàng sẽ chỉ yêu cầu ID ảo để tự xác thực, dẫn đến mức độ hài lòng cao hơn rất nhiều.
• Quá trình chuyển đổi 5G: các quy tắc và thỏa thuận giữa các mạng khác nhau sẽ có dạng hợp đồng thông minh, tự thực hiện có thể kết nối các thiết bị với nhà cung cấp dịch vụ gần nhất đồng thời đánh giá sự liên tục của kết nối và tính phí dịch vụ.
• Kết nối Internet vạn vật (IoT): tạo ra một môi trường an toàn hơn để truyền dữ liệu bằng cách tạo các mạng lưới tự quản ngang hàng an toàn cao.

10. Vận tải và Logistics

Trong vòng đời của một sản phẩm, khi nó trải qua các bước trong chuỗi cung ứng dữ liệu được tạo ra trong mỗi bước đó có thể được ghi lại dưới dạng các giao dịch, từ đó tạo ra một lịch sử vĩnh viễn cho sản phẩm. Blockchain cung cấp môi trường để dễ dàng quản lý kho dữ liệu khổng lồ đó. Công nghệ blockchain giúp tăng tính hiệu quả cho ghi nhận, theo dõi đơn đặt hàng, biên lai, hoá đơn, chứng từ và đặc biệt là nguồn gốc sản phẩm.

Với bản chất phi tập trung, blockchain có thể giúp tăng tính hiệu quả trong việc chia sẻ thông tin về quá trình sản xuất, vận chuyển, bảo quản, sự hao mòn giá trị của sản phẩm tới các bên liên quan. Giải quyết những vấn đề thách thức trong logistics như độ trễ trong giao nhận hàng, mất các giấy tờ, chứng từ, tài liệu, nguồn gốc sản phẩm không rõ ràng, cùng các lỗi khác trong quá trình chuyển giao giữa các thành viên trong chuỗi hoạt động logistics…

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Vận tải và Logistics :

• Truy xuất nguồn gốc, xác thực giấy tờ minh bạch, rõ ràng.
• Đóng gói thông minh (Smart package).
• Kết hợp trí tuệ nhân tạo (AI) và internet vạn vật (IoT) để giám sát hành trình vận chuyển cũng như các phương tiện vận chuyển.
• Giảm chi phí trung gian, tiết kiệm chi phí nhờ áp dụng hợp đồng thông minh.

11. Xây dựng đô thị thông minh (IoT)

Blockchain giúp tránh được sự nhầm lẫn hay bỏ sót hồ sơ, tài liệu và đảm bảo tính minh bạch trong toàn chuỗi liên thông xử lý hồ sơ, tự động hóa một số dịch vụ công. Đặc biệt là quản lý và điều hành đô thị. Ví dụ, các cảm biến cung cấp thông tin trạng thái về mực nước dâng ngày triều cường làm căn cứ cho hệ thống điều khiển giao thông tự động điều chỉnh luồng giao thông tránh bị ùn tắc cục bộ.

Một số ứng dụng của Blockchain trong lĩnh vực Xây dựng đô thị thông minh (IoT): 

• Trích lục hồ sơ, công chứng điện tử, cấp lại giấy tờ (kết hôn, đăng ký,…) cho người dân và doanh nghiệp.
• Quản lý thông tin cư trú tạm thời, hộ khẩu thường trú lâu dài.
• Quản lý hồ sơ đất đai, quy hoạch đô thị.
• Tự động hóa dịch vụ công công

Tổng kết

Bài viết này tổng hợp các ứng dụng của blockchain vào trong thực tế. Trong quá trình ứng dụng công nghệ thông minh vào cuộc sống giúp thúc đẩy nền kinh tế phát triển hơn, cũng như cải tiến các quy trình xử lý thông tin, bảo mật. Hy vọng trong tương lai các ứng dụng của blockchain sẽ phổ biến hơn tại Việt Nam.

Tài liệu tham khảo

• Wikipedia
• Thế giới di động